Belirsizlikler her insanın baş etmekte zorlandığı durumlardır, tıpkı yetişkinler gibi belirsizlikler karşısında çocuklar da kaygılanır ve başa çıkmak da zorlanabilirler. Biz yetişkinler maruz kaldığımız haberler doğrultusunda en doğru bilgilere araştırarak ulaşabiliyor ve bu bilgiler ışığında kendimizi rahatlatabiliyoruz. Çocuklarımız ise bu konuda maalesef daha tecrübesiz genelde ulaştıkları ve maruz kaldıkları bilgi kanalları çok doğru ve sağlıklı olamayabiliyor. Bu anlamda nasıl olsa bizim çocuğumuz duymamıştır ya da konuşarak kafasını karıştırırım şimdi demeden en doğru bilgi kanalını ailenin oluşturması gerekmektedir. Bu durumu çocuğunuz ile konuşma konusunda kaygılanıyorsanız şunu söylemeliyim ki çocuğunuz ile toplumsal olayları konuşmaya açık olmanız onunla ilişkiniz içinde sağlıklı olacaktır.
Çocuklarınız siz ne kadar evde televizyon, internetten uzak tutsanız da sosyal ortamlarda diğer çocukları ile temaslarında bu tarz olayları duyar ve öğrenirler. Bazen de size hazırlıksız olduğunuz anda gelen bir soru, sizin de süreci nasıl yöneteceğinizi bilmemenizden dolayı zor durumda kalmanıza neden olabilir. Bu amaçla konuşmaktan kaçınmadan bunu nasıl yapacağınız konusunda bilinçlenmenizi öneririz.
Konuşmak Ama Nasıl?
Konuşma yapmadan önce öncelikle konuşmalarınızda dikkat etmeniz gereken unsurlardan bahsetmek isterim.
Az ama öz konuşmak
Uzun uzun okumak, daha ayrıntıyı dinlemek bu süreçte size iyi geliyor olabilir ama çocuklarınızın daha kısa onların yaşlarına uygun seviyede anlaşılır cümlelere ihtiyaçları olacak bunu düşünerek konuşmanızı az kelime ile ona ulaşmak üzere organize etmelisiniz.
Konuşacağınız zamanı iyi seçmek
Her ne kadar bir an önce konuşmanız gerektiğini düşünseniz de çocuğunuzun da buna hazır olduğunu hissettiğiniz bir anda yapmanız gerekmektedir. Test çözen bir genci veya oyuncakları ile odasında kendini kaptırmış oynayan bir çocuğu aniden konuşmaya çağırmak verim almanızı engelleyebilir. Ya da çocuğunuz o anda size gündemde olan hastalık hakkında aniden bir soru sorduğunda yaptığınız işi bırakarak ona yönelip dinlemeniz ve gerekli konuşmayı yapmanız gerekmektedir.
Hayatta bazen beklenmedik şeyler olabilir
Çocuklar hayatlarında yetişkinlerden farklı olarak sadece yaşadıkları maruz kaldıkları kadarını bilebilirler. Sizler tarihte farklı bulaşıcı hastalıkların olduğunu bunlarla baş edildiğini biliyorsunuz fakat onlar bilmiyor olabilir (yaş seviyesine göre). Bu nedenle çocuklarınıza bazen beklenmedik durumlar ile karşılaşabiliriz bu tarz durumlar daha öncede yaşandı ve zamanla üstesinden gelindi mesajı kendilerini güvende hissetleri için gereklidir.
Dilinizden dökülen kelimeler ile bedeninizin söyledikleri aynı mı?
Çocuklar olayları yetişkinlerin tepkileri ile anlamlandırırlar. Çocuklarınızı sakinleştirmek adına güzel kelimeler seçmeniz kadar sakin olmanız, söyledikleriniz ile beden dilinizin yüz ifadenizin tutarlı olması çok önemli.
Sadece konuşmak mı?
Gerekenleri söylediniz fakat acaba çocuğunuz söylediklerinizden ne anladı ve nasıl yorumlar çıkardı. Mutlaka anlattıklarınızı nasıl anladığı konusunda ona ne duyduğunu sormalı ve düzeltmeniz gereken yerlerin üzerinden geçmelisiniz.
Örnek cümleler:
Corona Virüsü adında bir virüs duymuş olabilirsin diye düşünmekteyim. Bu virüsün ne olduğu hakkında seninle konuşmak isterim, şu anda benimle konuşmak ister misin?
(Burada çocuğa mutlaka bu konuda o an istekli olup olmadığı önemli, konuşmaya gönüllü olması gerekmektedir. Gönüllü değilse onunla bunu konuşmak için beraber bir zaman belirleyebilirsiniz)
Bu bir virüsün adı, bazı virüsler insanlarda hastalık yaratabilirler. Mesela grip de bir virüs sadece grip bizim çok bildiğimiz, tanıdığımız bir virüs onu hangi ilaçlarla yok edebileceğimizi biliyoruz. Bu virüs ile ise yeni karşılaşıyoruz onu anlamak ve nasıl yok edileceğini bilmek biraz zaman alacak. Şimdilik bu virüse karşı kendini nasıl koruman gerektiğini bilmen ve uygulaman kendini koruman için yeterli olacak.
Benim söylediklerimden ne anladığını bana anlatabilir misin? (Düzeltmeniz gereken yerlerin üstünden tekrar benzer kelimelerle belki anlaşılmadığını düşündüğünüz kelimeleri çocuğun anlayacağı eş anlamlı kelime ile yer değiştirerek anlatabilirsiniz)
(Eğer endişe belirtileri gösteriyorsa) Virüsler gözle görülemeyecek kadar küçüktürler, su ve sabun ile yok olurlar (gibi ayrıntılı tanımlamalara girebilir, internetten yaşına uygun görseller ile somutlaştırmasını sağlayabilirsiniz).
Dünyada bu hastalığa yakalanarak iyileşen birçok insan var. Fakat biz tabi ki de kendimizi korumalıyız hasta olmamak her zaman daha iyi.
Eğer biri hastalanırsa hastane de bu hastalığa yakalanmış insanlar için ayrılmış bölümlerde tedavi olabilirler. Hastane onlara bakılabilecek, hastalığın incelenerek hastalığı gidermenin yollarının aradıkları yer. Biraz orada kalarak tedavi olabilirler (Ya hasta olursak sorusu geldiğinde söylenebilir).
Bizim bu virüsten korunmak için yollarımız var.
Ellerini sık sık yıkamalısın, sana verdiğim dezenfektan mendil, sprey vs. aklına geldikçe eline sürebilirsin. Su ve sabun bu virüsün ellerde varsa bile kayıp gitmesini yok olmasını sağlıyor.
Eve geldiğinde üstündeki kıyafetleri hemen kirli sepetine atmalısın ben onlarında temizlenmesini sağlayacağım.
Bedeninin hastalıklara karşı güçlü olması için düzenli uykunu uyuman ve sağlıklı besinler yemen gerekmekte.
Hapşırırken ağzını ellerinle değil kolunu yüzüne kapatmalısın. (İstersen gel deneyelim diyerek gösterebilirsiniz)
Burada en önemli olan şeylerden biri ellerini ağzına ve burnuna değdirmemen bunu kendine sürekli hatırlatmalısın.
Bir de bu ara arkadaşlarınla sarılıp, birbirinizi öpmemeniz gerekecek. Nasıl hasta olduğunda okula gitmiyorsun diğer arkadaşlarına bulaşmasın diye, hasta olduğunun farkında olmayan bir arkadaşınla sarılırsan sana da bulaşabilir.
Örnek cümleleri çocuğunuzla konuşmanızın gidişatına göre kullanabilir, eklemeler yaparak çocuğunuzun ihtiyacına göre şekillendirebilirsiniz.
Unutmayın hem kendiniz hem çocuğunuz için sağlıklı bilgiye ulaştıktan sonra almanız gereken önlemleri aldığınız sürece güvende olacaksınız. Fazla bilgi, kirlilik yaratabilir sizi yanıltabilir ve kaygı düzeyinizi arttırabilir. Çocuklarınızın ve kendiniz virüs hakkında haberlere maruz kalmasını engelleyin. Bedensel ve ruhsal iyi oluşunuz sizi ve çocuğunuzu koruyacaktır. Açık havaya temas etmek, gevşeme egzersizleri yapmak sakin bir bedene sahip olmak direncinizi arttıracaktır. Zihninizin virüsle ilgili meşgul olmasını engellemek adına farklı aktivitelerle uğraşabilirsiniz.
Siz dengede oldukça çocuklarınızda süreçle nasıl başa çıkabileceklerini sizlerden gözlemleyerek öğrenecekler. Çocuklarınıza güvende olduklarını hissettirin. Stresli olmanın doğal olabileceğini ve kendi stresiniz ile sizin nasıl baş ettiğinizden bahsedin.
Sağlıklı günlerde bulunmak dileğiyle…
Uzm.Psk.Candan Kavalcı
Comments